Το Πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους
Η Ελληνική οικονομική κρίση ξεκίνησε ως κρίση δημοσίου χρέους πριν από εννέα χρόνια και έφθασε στο αποκορύφωμά της τον Μάιο του 2010, με την υπογραφή του Α’ Μνημονίου. Έκτοτε, παρά τα αυστηρά και άκριτα μέτρα λιτότητας που επεβλήθησαν από την τρόικα - ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ- με τον ευφημισμό «μεταρρυθμίσεις» για να σωθεί η σπάταλη Ελλάδα από τη χρεοκοπία, ακριβώς το αντίθετο συνέβη. Η οικονομία κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, η ανεργία γιγαντώθηκε, η μετανάστευση των νέων θέριεψε και το δημόσιο χρέος εκτοξεύτηκε από 126 % (σε σχέση με το ΑΕΠ) το 2009, στο 188 % το 2017[1].
Πώς εξηγείται το παράδοξο η οικονομία να ισοπεδώνεται από τα μέτρα λιτότητας, ενώ το δημόσιο χρέος να αυξάνεται εν μέσω πείνας και δυστυχίας; Η επεξήγηση δόθηκε, αρχικώς, πριν ο κόσμος αντιληφτεί τι ακριβώς είχε συμβεί, από τον πρώην επίτροπο των οικονομικών και νομισματικών υποθέσεων της ΕΕ, Ολί Ρεν (Olli Rehn): «τα προγράμματα διάσωσης καταρτίστηκαν για να σωθούν οι τράπεζες». Για να το ομολογήσει, μετά την ελληνική τραγωδία, λίγες μέρες πριν το τέλος της θητείας του και ο πρόεδρος του Eurogroup, ο πολύς Γερούν Ντάισελμπλουμ, ενώπιον της Επιτροπής Απασχόλησης του Ευρωκοινοβουλίου[2].
Ως εκ τούτου, όλη αυτή η απρόσμενη συμφορά που έπληξε την ελληνική κοινωνία θα μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη αυτών που την βιώνουν και για τους νεωτέρους που θα τη διδαχθούν, έγινε όχι για να σωθεί η χώρα μας και να τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης, αλλά για να σωθούν οι τράπεζες και μαζί, το είδωλο του ευρώ.
Είναι λοιπόν φανερό ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος με την επιβάρυνση των κολοσσιαίων ζημιών των τραπεζών δεν είναι βιώσιμο. Συνεπώς, απαιτείται μια σημαντική διαγραφή του επαχθούς χρέους για να ξεκινήσει πάλι η ανάπτυξη.
Η εμμονή των ευρωπαϊκών αρχών πλέον - το ΔΝΤ έχει διαφωνήσει ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους και αποχώρισε από τη χρηματοδότηση του Γ’ Μνημονίου της δανειακής σύμβασης των € 86 δις, τον Αύγουστο του 2015- στην εφαρμογή της αποτυχημένης πολιτικής της «φιλικής προς την ανάπτυξη λιτότητας» αποτελεί εύλογη απορία. Διότι αφενός η χώρα έχει πτωχοποιηθεί, αφετέρου το δημόσιο χρέος, αντί να μειωθεί, έχει δραματικά αυξηθεί και, δεν δικαιολογείται ούτε με βάση τους πραγματικούς, αλλά ούτε τους ηθικούς λόγους.
Παρότι η λύση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους είναι η απαραίτητη συνθήκη για την επίλυση της μακροβιότερης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης ενός ανεπτυγμένου κράτους σε καιρό ειρήνης, ωστόσο, από μόνη της, δεν είναι επαρκής. Όπως η μεταπολεμική εμπειρία επιδεικνύει, είναι ζωτικής σημασίας η κατάρτιση μιας ευρύτερης ατζέντας η οποία ασχολείται με την οικονομική δυσπραγία της Ελλάδος, αλλά και με τις σοβαρές δομικές ατέλειες του ευρώ.
Ο πρώτος και βασικότερος λόγος είναι η διαγραφή του αποκληθέντος και διεθνώς «ελληνικό δημόσιο χρέος». Η διάχυτη ελληνική και διεθνής γνώμη ότι ο εκτροχιασμός του δημοσίου χρέους οφείλεται αποκλειστικά στην κρατική ασυδοσία είναι εσφαλμένη, διότι όπως αναφέρθηκε, εμπεριέχει τεράστια χρέη ιδιωτικών τραπεζών που μεταβιβάστηκαν στους προϋπολογισμούς του κράτους.
Τα ποσά υπερβαίνουν τα € 240 δις[3]. Το θλιβερό, η πλειονότητα των κονδυλίων δεν εμπεριέχεται καν στο επίσημο δημόσιο χρέος του Υπουργείου Οικονομικών.
Έτσι έχουμε το οξύμωρο, ενώ το δημόσιο χρέος ανήρχετο στα € 299 δις το 2009, αυξήθηκε μόλις στα € 329 δις το 2017! Από την άλλη, απαιτήθηκαν τρία βάναυσα Μνημόνια συνολικού ύψους € 326 δις για να σωθεί η χώρα από τη χρεοκοπία! Δεν είναι εύλογο να τεθεί το ερώτημα, πως έγινε αυτή η μαγεία; Που πήγαν αυτά τα επιπρόσθετα λεφτά και ο κόσμος, γενικά, ζει μέσα σε μια πρωτόγνωρη μιζέρια, ανασφάλεια και, αρκετοί χάνουν και τα σπίτια τους;
Η απάντηση έρχεται όχι από Έλληνες ακαδημαϊκούς, αλλά από Γερμανούς. Η μελέτη με τίτλο «Που Πήγαν τα Χρήματα Διάσωσης της Ελλάδος;»[4] παρουσιάζει τη ροή των κεφαλαίων των δανειακών συμβάσεων του Α’ και Β’ Μνημονίου, συνολικού ποσού € 240 δις. Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι μόνο € 9.7 δις ή λιγότερο από 5% από το σύνολο που εκταμιεύτηκαν από τις δύο δανειακές συμβάσεις χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες της οικονομίας! Το υπόλοιπο 95.5% πήγε για πληρωμές του χρέους και ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών.
Και εμείς το έχουμε κρυφό καμάρι ότι οι τράπεζές μας ήταν εύρωστες, δεν είχαν τοξικά ομόλογα, τιτλοποιημένα προϊόντα και τα εξωτικά, CDOs και CDSs. Καλά να πάθουν «έλεγαν» τότε, οι πολιτικοί και οι ειδήμονες του χρήματος, «ας πρόσεχαν» οι εταίροι μας. Όμως, δεν είχαν αντιληφθεί ότι η Δαμόκλειος Σπάθη είχε ήδη πέσει επί των κεφαλών όλων μας. Σπύρος Λαβδιώτης, 24 Απριλίου 2018
Μέρος 2ο : Το Πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους
Σκοπός του αρχικού άρθρου επί του προβλήματος του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους είναι να επιλυθεί ο γρίφος, πώς η ‘μικρή’ Ελλάδα με ένα δημόσιο χρέος ύψους € 263 δις το 2008[5], (109% ως προς το ΑΕΠ) υποχρεώθηκε να υπογράψει τρία Μνημόνια δανειακών συμβάσεων που ανέρχονται στο ιλιγγιώδες ποσό των € 326 δις. Ως εκ τούτου, η χώρα τελεί σε καθεστώς μακροχρόνιας χρεοκοπίας και έχει μετατραπεί, δυστυχώς, με τη συνδρομή της πολιτικής ηγεσίας του τόπου σε «κλοτσοσκούφι» των δανειστών, της περιβόητης τρόικας (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ).
Ωστόσο, η χώρα, όπως ήδη είναι αισθητό και ορατό στα μάτια του κόσμου, υποφέρει επί οκτώ συνεχή χρόνια, άλλοι ως άνεργοι, άλλοι ως συνταξιούχοι με τις δραστικά μειωμένες αποδοχές, άλλοι ως επιχειρηματίες οι οποίοι λόγω της συρρίκνωσης της αγοραστικής δύναμης εξ ανάγκης έβαλαν λουκέτα, άλλοι πάλι έριξαν πέτρα πίσω τους παίρνοντας το δρόμο της ξενιτιάς κι άλλοι, δεν άντεξαν…
Αυτό το πρωτόγνωρο βασανιστήριο θυμίζει τη Θεία Κωμωδία του Dante, όπου οι δανειστές αλυσόδεσαν την Ελλάδα στο έβδομο πάτωμα της κόλασης, ως ένδειξη «αλληλεγγύης», “solidarity” την ονομάζουν. Την καταδίκασαν σε ισόβια κάθειρξη -για τους περισσοτέρους η λήξη των δανείων το 2060, αυτό ακριβώς σημαίνει- χρεώνοντάς την με τρία Μνημόνια που υποτίθεται ότι τα € 326 δις εισέρρευσαν στα ταμεία του κράτους. Η κατηγορία, ότι αμάρτησε, ήταν το απολωλώς πρόβατο της Ευρωζώνης, «ζούσε πέραν των δυνατοτήτων της».
Ατυχώς, πολύς κόσμος στην Ελλάδα αλλά και ορισμένοι πολιτικοί μας έχουν δημόσια ομολογήσει ότι δεν «διάβασαν» τα Μνημόνια- ενώ οι υπόλοιποι πολιτικοί, πιστεύει κανείς ότι τα έχουν διαβάσει; Εάν πράγματι τα είχαν διαβάσει και ενδιαφέρονταν για την ελληνική κοινωνία τότε θα έβλεπαν μπροστά τους τον προάγγελο των δεινών που θα επακολουθούσαν, τα οποία ξεδιπλώνονταν σταδιακά. Παρακολουθώντας την εξέλιξη του δημοσίου χρέους θα είχαν εύλογα διαπιστώσει ότι «κάποιο λάκκο έχει η φάβα». Φταίει ο λαός, που προγενέστερα τον είχαν εμποτίσει με το «μαζί τα φάγαμε», σ’ αυτή την θλιβερή ιστορία;
Εξάλλου ποτέ ο ελληνικός λαός δεν ενημερώθηκε περί των Μνημονίων. Το ίδιο ακριβώς έγινε με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το καλοκαίρι του 1992, όταν όχι μόνο ο ελληνικός λαός δεν γνώριζε περί τίνος πρόκειται, αλλά ούτε οι ίδιοι οι βουλευτές γνώριζαν τι ψηφίζουν, αφού δεν τους δόθηκε το κείμενο της Συνθήκης. Εντούτοις, το Μάαστριχτ υπερψηφίστηκε με 286 ψήφους και παραδόθηκε η νομισματική κυριαρχία της χώρας. Έτσι και τα δύο Μνημόνια υπερψηφίστηκαν από την Ελληνική Βουλή, πλην του κομβικού Α’ Μνημονίου το οποίο - κατά παράβαση του Συντάγματος - δεν πέρασε καν από τη Βουλή!
Μολονότι η ελληνική κοινωνία διαισθάνθηκε ότι έρχονται «μαύρες» μέρες και άρχισε τις μαζικές διαδηλώσεις, δεν είχε ακόμη συνειδητοποιήσει τι σημαίνει Μνημόνια. Οι έλληνες πολιτικοί και ο διεθνής Τύπος διαλαλούσαν ότι τα χρήματα δίνονται για να ζωθεί η Ελλάδα από τη δημοσιονομική κραιπάλη που ζούσε επί δεκαετίες. Αυτό όλοι το γνωρίζαμε και ο λαός συνήνεσε ότι εμείς δεν είμαστε «μπαταξήδες», πάνω απ’ όλα, τα χρέη πρέπει να πληρώνονται.
Πλην όμως, δεν έγινε καθόλου αντιληπτό ποιανού χρέη θα πλήρωνε με τα Μνημόνια ο έλληνας πολίτης. Ούτε ότι με την υπογραφή του Α’ Μνημονίου θα ξετυλίγονταν σταδιακά ένα ατελείωτο κουβάρι χρέους που ήταν άσχετο στο μεγαλύτερο μέρος του με την πολυδιαφημισμένη ασωτία του δημόσιου τομέα. Εντούτοις, οι ευρωπαϊκές αρχές με τοποτηρητή το ΔΝΤ, μεταβίβασαν τεράστιες ζημιές του ατελούς νομισματικού μηχανισμού του ευρώ στο ελληνικό δημόσιο, ήτοι στους φορολογούμενους, σε στάδια, και το πέτυχαν, αλλά στα «μουλωχτά».
Εξ ου και οι «αλληλέγγυοι» εταίροι μας άρχισαν την περιπλοκότητα με τα 88 ή 108 προαπαιτούμενα για να θολώσουν τα νερά, ιδίως να παίζουν με τις λέξεις, όπως στην εποχή του Σόλωνος όταν η αρχαία Αθήνα χρεοκόπησε. Ο σπουδαίος νομοθέτης, για να καταπραΰνει τα δεινά που μάστιζαν την πόλη, ονόμασε τις φυλακές οικήματα, τις φρουρές προστασία και τις ερινύες σεμνές θεές. Παρομοίως η τρόικα, το ιδιωτικό τραπεζικό χρέος το βάφτισε δημόσιο, τη δρακόντεια φορολογία, δημοσιονομική προσαρμογή και τα άκριτα μέτρα λιτότητας, που θα επέφεραν μια τεράστια διαφορά στις ζωές των πολιτών, μεταρρυθμίσεις.
Η εξέχουσα απορία είναι γιατί οι ευρωπαϊκές αρχές μαζί με το ΔΝΤ, παίξανε αυτό το δόλιο παιχνίδι σε βάρος ενός ολοκλήρου λαού; Γνώριζαν ότι στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 το παγκόσμιο σύστημα κατέρρευσε και η διάσωση των τραπεζών αποτέλεσε την ύψιστη προτεραιότητα των κρατών[6]. Διατέθηκαν από τα κράτη, αρχής γενομένης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τρις ευρώ για τη διάσωση των τραπεζών, που είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Το εύλογο λοιπόν ερώτημα είναι γιατί στην περίπτωση της Ελλάδος παίχτηκε ένα παιχνίδι «προπετάσματος καπνού και καθρεπτών», αποκρύβοντας το βαθύτερο αίτιο της επιβολής των Μνημονίων; Και το ΔΝΤ αθέτησε το μότο του “No more Argentinas”, παραβιάζοντας τους κανονισμούς του[7]; Η απάντηση θα έρθει πολύ αργότερα από την ΕΕ «η υλοποίηση των προγραμμάτων απέτρεψε την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος».* Σπύρος Λαβδιώτης, 1 Μαΐου 2018
Μέρος 3ο: Το Πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους
Συνεχίζουμε τον δρόμο της εξιχνίασης του δημοσίου χρέους, που δεν είναι ομαλός με ροδοπέταλα στρωμένος αλλά τραχύς με αγκάθια καλυμμένος. Ο προορισμός είναι να φτάσουμε αλληγορικά στην Θήβα, όχι στην αρχαία Θήβα, με τον Οιδίποδα απέναντι στην Σφίγγα για να επιλύσει το αίνιγμα «ποιο όν το πρωί στέκεται στα τέσσερα, το μεσημέρι στα δύο και το βράδυ στα τρία;». Αλλά τον σύγχρονο γρίφο, πως η Ελλάδα υπέστη τη μεγαλύτερη οικονομική και κοινωνική συντριβή από τα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και, ταυτόχρονα της φόρτωσαν ένα αέναο χρέος εκατοντάδων δις ευρώ, για να την διασώσουν!
Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη δημοσίευση (Μέρος 2ο επί του δημοσίου χρέους), το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ, κατά παράβαση των κανονισμών του, ενέκρινε τη συμμετοχή του στο οδυνηρό για τη χώρα μας Α’ Μνημόνιο της δανειακής σύμβασης των € 110 δις. Η συνεισφορά του Ταμείου ανήρχετο στα € 30 δις, τουτέστιν 32 φορές την ποσόστωση (quota) της Ελλάδος - το μεγαλύτερο πρόγραμμα που ενέκρινε το ΔΝΤ στην ιστορία του! Το δε ποσό των € 80 δις της διμερούς χρηματοδότησης θα καλύπτονταν από την ΕΕ.
Η πρόταση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημοσίου χρέους, πριν την εφαρμογή του Μνημονίου, δεν εγκρίθηκε διότι τα Ευρωπαϊκά κράτη- όλα μέλη της Ευρωζώνης, εκτός ενός- την απέρριψαν[8]. Επίσης, «αποκλείστηκε από τις ελληνικές αρχές»! Τελικά, παρά τις ηχηρές διαφωνίες, η συμμετοχή του Ταμείου εγκρίθηκε, λόγω υψηλού διεθνούς συστημικού κινδύνου (spillover effects)[9].
Το επίμαχο σημείο του υπομνήματος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ είναι εάν όντος οι ελληνικές αρχές απέκλεισαν την αναδιάρθρωση του χρέους[10]. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Eric Toussaint[11] «αυτοί που διαχειρίζονταν τον φάκελο της Ελλάδας ‘προσποιήθηκαν’ ότι οι Ελληνικές Αρχές δεν θέλουν να ακούσουν για μείωση του χρέους»[12]. Που γέρνει η ζυγαριά θα το δούμε πιο κάτω. Αυτό όμως που γνωρίζουμε είναι οι ελληνικές τράπεζες ήταν βαθιά στο κόκκινο. Οι ζημιές ήταν μεγάλες και απροσδιόριστες από το 2008 και οι έλληνες τραπεζίτες και οι ομόλογοί τους, Γάλλοι, Γερμανοί, Βέλγοι, και Ολλανδοί θεωρούσαν ανάθεμα οιαδήποτε αναδιάρθρωση του χρέους, γιατί κατείχαν ελληνικά χρεόγραφα.
Η Διεθνής Τράπεζα Διακανονισμών (BIS) μας ενημερώνει ότι η έκθεση των ξένων τραπεζών σε ελληνικά χρεόγραφα, κατεξοχήν του δημόσιου τομέα, συνολικά ανήρχετο στα € 140 δις στα τέλη του 2009[13]. Οι τράπεζες της Ευρωζώνης το 2008 - έτος κορύφωσης του ελληνικού χρέους- διακρατούσαν συνολικά € 128 δις ελληνικού χρέους, το οποίο προσέγγισε ένα χαμηλό των €12 δις το 2013[14]. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ «ξεφόρτωσαν» τουλάχιστον το 90% των ελληνικών χρεογράφων που κατείχαν στους επίσημους πιστωτές μας - την τρόικα - και αυτή, χωρίς ηθική συστολή, στις πλάτες του ανήμπορου να αντιδράσει ελληνικού λαού!
Αυτός είναι ένας σημαίνων λόγος, συν οι τόκοι, που η Ελλάδα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα η οποία βιώνει μια βαθιά οικονομική ύφεση παρόμοια της Μεγάλης Ύφεσης των Ηνωμένων Πολιτειών στη δεκαετία του 1930. Μεταξύ του κραχ του 1929 και 1933, η συνολική παραγωγή στις ΗΠΑ μειώθηκε κατά 27%, ενώ στην Ελλάδα μεταξύ του 2008 και 2016 μειώθηκε ελαφρώς περισσότερο, στο 28%. Μ’ άλλα λόγια, η οικονομική κρίση και η κοινωνική εξαθλίωση που μαστίζει τη χώρα μας είναι μεγαλύτερη σε εγχώρια δαπάνη και ακριβώς διπλάσια σε χρονική διάρκεια.
Συγκεκριμένα, τον Μάιο του 2010 με την υπογραφή του Α’ Μνημονίου, αντί η Ελλάδα να σωθεί από τη χρεοκοπία ξεκίνησε η μεταβίβαση του ελληνικού χρέους που κατείχαν κυρίως τράπεζες στους λογαριασμούς του ελληνικού δημοσίου. Έτσι, χρέος περίπου € 126 δις μετατράπηκε σταδιακά από ιδιωτικές διεθνείς απαιτήσεις σε δάνεια των επίσημων πιστωτών μας (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ). Ούτως, η πολύκροτη «διάσωση» της Ελλάδος μεταμορφώθηκε σε διάσωση κατεξοχήν ευρωπαϊκών τραπεζών που ήταν σε αδύναμη κεφαλαιακή θέση λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, σε βάρος των φορολογουμένων[15]. Τη «νύφη» την πλήρωσαν μόνο οι έλληνες αφού οι τόκοι από την έναρξη των Μνημονίων υπερβαίνουν τα € 70 δις. Όμως, αυτή δεν ονομάζεται αλληλεγγύη, αλλά τοκογλυφία. Το 2011, η ‘μικρή’ Ελλάδα πλήρωσε σε ένα χρόνο € 17 δις τόκους στους δανειστές - μαζί με το ΔΝΤ - για να τεθεί η χώρα σε τροχιά ανάπτυξης[16]!
Ας ακολούθως, οι δανειστές σκαρφίστηκαν το περιβόητο PSI του 2012, για να επιμηκύνουν τα δάνεια, να μετατρέψουν το χρέος από το ελληνικό σε ξένο δίκαιο και να αναβάλουν τους τόκους και τα χρεολύσια των δανείων του ΕΜΣ, για 10 και 15 χρόνια, αντίστοιχα, για να μπορούν οι έλληνες να πληρώνουν! Η ραδιουργία είναι παρεμφερής του Α’ Μνημονίου που η Σύμβαση δεν πέρασε από τη Βουλή. Ο λόγος, η Ελλάδα είχε κάνει αίτημα δανειακής διευκόλυνσης, χωρίς αναδιάρθρωση, στην ΕΕ και ΔΝΤ στις 3 Μαΐου 2010. Αυτό καταγράφεται στο Μνημόνιο Συνεννόησης στο ΦΕΚ 65Α ν. 3845 της 6ης Μαΐου 2010, που εμπεριέχει τους όρους και δεσμεύσεις του Α’ Μνημονίου. Άρα, πριν την 10η Μαΐου όλα είχαν προσυμφωνηθεί. Σπύρος Λαβδιώτης , 6 Μαΐου 2018
Μέρος 4ο : Το Πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους
Με το πολιτικό σλόγκαν το αρχαίο «Σώζειν» την Ελλάδα από τη χρεοκοπία η κυβέρνηση Παπανδρέου υπογράφει όπως είδαμε στην προηγούμενη δημοσίευση - Μέρος 3ο επί του Δημοσίου Χρέους - την υπαγωγή της χώρας στο μηχανισμό στήριξης την 10η Μαΐου 2010. Ήτοι, της δανειακής σύμβασης των € 110 δις του Α’ Μνημονίου που είχε προσυμφωνηθεί με τις ευρωπαϊκές αρχές και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) πριν την επίσημη εφαρμογή του προγράμματος. Έτσι επήλθε η απεμπόληση της εθνικής ανεξαρτησίας, η κατεδάφιση της οικονομίας και η σταδιακή ουσιαστική υποδούλωση και φτωχοποίηση της Ελλάδος.
Το πρώτο επίσημο έγγραφο της Συμφωνίας της τρόικας με την ελληνική κυβέρνηση που οδήγησε στο Α’ Μνημόνιο είναι η Δήλωση των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ της 25ης Μαρτίου του 2010[17]. Η Δήλωση προσαρτήθηκε στο ν. 3845 της 6ης Μαΐου μεταφρασμένη στα ελληνικά, αλλά το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο κατά μυστηριώδη τρόπο απουσίαζε ολοσχερώς από το νόμο. Αξίζει λοιπόν να προσέξουμε τη μεθόδευση των ελλήνων πολιτικών.
Ο ίδιος νόμος ενώ εμπεριέχει αυτούσιο το κείμενο της Δήλωσης της 11ης Απριλίου 2010 για τη στήριξη της Ελλάδος από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης στα ελληνικά και στα Αγγλικά, το αυθεντικό αγγλικό κείμενο της Δήλωσης των Αρχηγών Κρατών δεν υπάρχει στο νόμο που ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή! Ο λόγος της μη ενσωμάτωσης του εγγράφου στο ν.3845 είναι σοβαρός, διότι αλλοιώθηκε η έννοια ενός σημαντικού αγγλικού όρου… στη μετάφραση και παραπληροφορήθηκε όχι μόνο η ελληνική κοινωνία, αλλά και τα διεθνή ΜΜΕ.
Το θεμελιώδες πρώτο άρθρο, παράγραφος 1 του ν. 3845 αναφέρει ότι η δημιουργία του μηχανισμού στήριξης της Ελλάδος «αποφασίστηκε για την οικονομική και τη δημοσιονομική σταθερότητα της ευρώ-ζώνης». Ωστόσο, το αγγλικό κείμενο της Δήλωσης αναφέρει ότι η χρηματοδοτική στήριξη γίνεται «για την οικονομική και χρηματοοικονομική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ». Η φράση έχει ως εξής: “for the economic and financial stability in the area”. Είναι εύλογο οι πολιτικοί και οι επίσημες μεταφραστικές υπηρεσίες του κράτους να γνωρίζουν ότι «δημοσιονομική» σημαίνει “fiscal” και «χρηματοοικονομική» “financial”. Ατυχώς, οι έλληνες πολιτικοί σε αυτή την κομβική στιγμή της σύγχρονης ιστορίας της χώρας μας αποδείχτηκαν εκ νέου πολύ κατώτεροι των περιστάσεων.
Έτσι ξεκίνησε η παραπληροφόρηση ότι η κραιπάλη και η ασωτία του ελληνικού δημοσίου υπήρξε το πρωταρχικό αίτιο του επαχθούς Μνημονίου, η οποία και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Τα τηλεοπτικά δίκτυα, ο Τύπος και οι Αρχές αποκρύπτουν τα πραγματικά αίτια και ιθύνοντες, τους «πρωταίτιους» του οικονομικού «εγκλήματος» της σύγχρονης Ελλάδος. Και αποδεικνύεται ξεκάθαρα για ακόμη μια φορά, η χρόνια συμβίωση του πολιτικού συστήματος με το τραπεζικό κατεστημένο. Ο ιστός είναι πλεγμένος σε τέτοιο βαθμό, ούτως ώστε, οι ανάλγητοι πολιτικοί μας αποφάσισαν να μηχανορραφήσουν για να διασώσουν τις πολύ μεγάλες (too big to fail) να αποτύχουν τράπεζες και δεν γνώριζαν ότι ήταν too big να διασωθούν και θα θυσίαζαν έναν ολόκληρο λαό!
Αυτό το γεγονός επαναφέρει στην μνήμη μας την Έκθεση Πόρτερ[18] που αφορούσε την πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση της Ελλάδος πριν 70 χρόνια. Και γράφτηκε σαν να ήταν σήμερα : «Απ’ ό, τι μπόρεσα να διαπιστώσω, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καμίαν άλλη πολιτική πρακτική από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία απαριθμώντας θορυβωδώς τις θυσίες της Ελλάδος […] στόχος της είναι να χρησιμοποιήσει την ξένη βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση των προνομίων μιας μικρής κλίκας εμπόρων και τραπεζιτών, οι οποίοι αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα»[19].
Η ίδια αόρατη εξουσία οδήγησε τους έλληνες πολιτικούς να αλλοιώσουν το σκοπό της «δανειακής διευκόλυνσης» στη χώρα μας και μαζί, τη βασική αιτία του προβλήματος του μη βιώσιμου δημοσίου χρέους. Και τι σοφίστηκαν χωρίς σύνεση να κάνουν; Να την βαπτίσουν δημοσιονομική από χρηματοπιστωτική! Ίσως η άγνοια να αποτελεί το άλλοθι ότι οι “too big to fail” τράπεζες με έδρα την Ελλάδα και άδεια λειτουργίας από την Τράπεζα της Ελλάδος, ήταν όντως πολύ μεγάλες για να διασωθούν. Τα περιουσιακά τους στοιχεία ( δάνεια και επενδύσεις) το 2009 - ένα χρόνο μετά την κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο 2008 - ήταν άνω των € 500 δις, ενώ τα ίδια κεφάλαια (capital) ήταν λιγότερα των € 30 δις[20]! Κερδοσκόπησαν με σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους και έχασαν. Γιατί οι ζημιές της κερδοσκοπίας τους να μεταβιβαστούν στους έλληνες φορολογούμενους;
Ιδιαίτερα, όταν οι συνολικές υποχρεώσεις των ‘ελληνικών’ τραπεζών την περίοδο 2008-9 υπερέβησαν το 200% του ΑΕΠ της χώρας (ΑΕΠ €243 δις τέλη 2008). Μια σχέση υπερβολική και επικίνδυνη συγκρινόμενη με κριτήριο τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο δανεισμός των αμερικανικών τραπεζών σε σχέση με το ΑΕΠ το 2008 ήταν μικρότερος του 100%[21]. Η μεγάλη απορία είναι γιατί οι έλληνες πολιτικοί πέσανε τόσο χαμηλά αποκρύπτοντας τον πραγματικό σκοπό του Α’ Μνημονίου, αυτόν της διάσωσης των τραπεζών και την αποτροπή της διάχυσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης στη ζώνη του ευρώ; Και η αντίφαση, στον ίδιο ν.3845 μπλεγμένο στις φορολογικές διατάξεις Φ.Π.Α είναι ένα δώρο: η παροχή στις τράπεζες €15 δις. Θαυμάστε τους! Σπύρος Λαβδιώτης, 24 Μαΐου 2018
Μέρος 5ο : Το Πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους
«Ο κόσμος το ’χει τούμπανο και εμείς κρυφό καμάρι» λέει η λαϊκή παροιμία και οι δικοί μας πολιτικοί, όπως είδαμε στην προηγούμενη δημοσίευση επί του δημοσίου χρέους, εν έτι 2010 μετέτρεψαν σε δημοσιονομική κρίση την μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2007 από την Αμερική και μεταδόθηκε ραγδαίως στις οικονομίες του δυτικού κόσμου.
Συγκεκριμένα, στην περίοδο μεταξύ Αυγούστου 2007 και Οκτωβρίου 2008, ο κόσμος έγινε μάρτυρας της μεγαλύτερης τραπεζικής κρίσης που έλαβε χώρα στον βιομηχανικό κόσμο[22]. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στα πιο φημισμένα κέντρα χρηματοοικονομικών υπηρεσιών του ανεπτυγμένου κόσμου χρεοκόπησαν, πυροδοτώντας μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση η οποία προκάλεσε τρις ευρώ ζημιές στις χρηματιστηριακές αγορές κι άλλα τόσα στους προϋπολογισμούς των κρατών που παρενέβησαν για τη διάσωση του συστήματος. Η κατάρρευση της εμπιστοσύνης που επακολούθησε επέφερε την πιο βαθιά ύφεση από τη δεκαετία του 1930 - εξ ου και η περίοδος 2007- 2009 ονομάστηκε η «Μεγάλη Ύφεση».
Το μέγεθος της καταστροφής του χρηματικού πλούτου που προκάλεσε η χρηματοπιστωτική κρίση στην Ευρώπη και οι παρεμβάσεις των κυβερνήσεων ευρωπαϊκών κρατών για να διασώσουν τις εθνικές τους τράπεζες και μαζί την κορωνίδα του συστήματος, το ευρώ, απεικονίζεται στο εδάφιο που ακλουθεί : «Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με τους κανόνες κρατικής βοήθειας, ασχολήθηκε με 20 εγγυήσεις τραπεζικού χρέους, 15 ανά- κεφαλαιοποιήσεις τραπεζών και 44 περιπτώσεις ατομικής τραπεζικής βοήθειας»[23].
Πρέπει να εκλείψει πάσα αμφιβολία ότι η βασική αιτία της σημερινής επώδυνης ελεγχόμενης χρεοκοπίας της χώρας υπήρξε πρωταρχικώς η χρεοκοπία του ‘γιγάντιου’ για την ελληνική οικονομία τραπεζικού συστήματος. Το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα κατέρρευσε ως κεραυνός εν αιθρία, διότι η τεράστια τραπεζική φούσκα που δημιουργήθηκε στα go-go years της ανέμελης δεκαετίας της πιστωτικής επέκτασης 1998- 2008 έσκασε ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση. Και οι ‘ελληνικές’ τράπεζες ήταν απροετοίμαστες και υπερβολικά δανεισμένες όταν ξέσπασε η δεύτερη φάση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και μετετράπη σε συστημική κρίση με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο 2008[24].
Στην κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης που έλαβε χώρα με τη χρεοκοπία της Lehman πολλές τράπεζες αντιμετώπισαν το ενδεχόμενο αθέτησης. Τα χρέη των τραπεζών χρηματοδοτούσαν το 97 % των περιουσιακών στοιχείων[25]. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης των συστημικών τραπεζών ήταν με μορφή βραχυπρόθεσμου χρέους από άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέσω της διατραπεζικής αγοράς ιδίως από αμοιβαία κεφάλαια διαθεσίμων (money market funds)[26]. Η χρεοκοπία της Lehman προκάλεσε σοβαρή διαταραχή σ’ όλο το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Τα χρηματιστήρια κατέρρευσαν, οι επενδυτές απέσυραν τα χρήματά τους από τα κεφάλαια διαθεσίμων, κι αυτά αρνήθηκαν να ανανεώσουν τα δάνεια προς τις τράπεζες, που με τη σειρά τους σταμάτησαν να δανείζουν η μια την άλλη γιατί δεν ήξεραν ποιά είχε τη «γεροντοκόρη».
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες βρέθηκαν αντιμέτωπες με τον εφιάλτη της χρεοκοπίας και διασώθηκαν από τα κράτη και τις κεντρικές τράπεζες. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονται, ξεκινώντας από τις ΗΠΑ με την AIG (American International Group)[27] και περνώντας στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, πρώτα στην Αγγλία με την RBS (Royal Bank of Scotland), Lloyds Banking Group και HBOS (Halifax and Bank of Scotland)[28]. Στην Ηπειρωτική Ευρώπη, εξέχουσες περιπτώσεις διάσωσης των κρατών αποτελούν, η Dexia στο Βέλγιο και Γαλλία, η Hypo Real Estate στην Γερμανία, και η UBS στην Ελβετία[29].
Το συνολικό ποσό που δόθηκε από τα κράτη -μέλη της ΕΕ στον τραπεζικό τομέα κατά τη διάρκεια της κρίσης αναφέρει η Έκθεση της Ειδικής Ομάδας (Task Force), ανέρχεται στα € 4.1 τρις ή στο ένα τρίτο του ΑΕΠ της ΕΕ.[30] Η Έκθεση επίσης αναφέρει ότι τον Νοέμβριο 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη βοήθεια της κυβέρνησης στις ‘ελληνικές’ τράπεζες υπό μορφή κεφαλαίου με την έκδοση προνομιούχων μετοχών αξίας € 5 δις, € 15 δις σε εγγυήσεις, και την έκδοση κρατικών ομολόγων έναντι τραπεζικού ενεχύρου (collateral). Έτσι γεννήθηκε ο νόμος 3723 της 9ης /12/ 2008 της παροχής € 28 δις στις τράπεζες.
Συνεπώς, το πρόβλημα προϋπήρχε και ήταν άκρως σοβαρό. Οι τράπεζές μας επλήγησαν και αυτές μέσα στη θύελλα της κρίσης. Τι το μεμπτό όταν όλο το σύστημα κλυδωνίζεται και τρις ευρώ θυσιάζονται για να το διασώσουν, να αναγνωρίσεις με παρρησία το πρόβλημα αντί να το συγκαλύπτεις και δη κατακριτέα και να καταστρέφεις οικονομικώς το λαό που εκπροσωπείς. Σπύρος Λαβδιώτης 27/05/2018
Μέρος 6ο : Το Πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους
Συνεχίζουμε επί του προβλήματος του δημοσίου χρέους με το ανεπίγνωστο των ελλήνων πολιτικών, εν μέσω κρατικών πακέτων διάσωσης των τραπεζών, της μεταμόρφωσης σε δημοσιονομική κρίση της μεγαλύτερης χρηματοπιστωτικής κρίσης που έπληξε τις ανεπτυγμένες χώρες στην ιστορία του δυτικού κόσμου.
Οι εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες που δημιουργήθηκαν το 2008, λόγω της κατάρρευσης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος οδήγησαν τα κράτη να διαθέσουν ασύλληπτα ποσά για τη διάσωση των εθνικών τους τραπεζών. Ειδικά, τα κρατικά ποσά που χορηγήθηκαν για τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών και εγγυήσεις χρέους, συμπεριλαμβανομένων των παρεμβάσεων των κεντρικών τραπεζών, ανέρχονταν στο 74% του ΑΕΠ στην Αγγλία, 48% στις ΗΠΑ και 28 % στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Αγγλίας το 2009[31].
Όμως, σύμφωνα με τους πολιτικούς μας οι ‘ελληνικές’ τράπεζες έμειναν αλώβητες από την καταιγίδα της κρίσης, ήταν «εύρωστες» και είχαν αδιάβροχα ρούχα! Οι τεράστιες ζημιές τους που ήδη είχαν αρχίσει να καταγράφονται στους λογαριασμούς του κράτους από τα τέλη 2008, ήταν αόρατες από μαγική ύλη. Όσο για τα ΜΜΕ η ηθελημένη τύφλωση και προκαταλήψεις είναι εμφανείς.
Έτσι, επανέρχεται στη μνήμη το πασίγνωστο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν που εύστοχα έφερε η Anat Admati[32] στην επιφάνεια σε σχέση με τη μαγεία που περιβάλλει τη γνώμη και επιχειρήματα των τραπεζιτών. Παρότι στην ουσία δεν υπάρχει λεπτομερής εξέταση πίσω απ’ αυτά και πολλά είναι ανυπόστατα, ωστόσο, εκτεταμένα μεταδίδονται από τα ΜΜΕ ως «αλάθητες» απόψεις ειδικών.
Στο διάσημο παραμύθι «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα», δύο αυτοαποκαλούμενοι ράφτες υποσχέθηκαν ότι θα του κάνουν τόσο εκλεπτυσμένα από φίνο αραχνοΰφαντο ύφασμα ρούχα που οι βλάκες και οι ανίκανοι για τη θέση που κατέχουν, δεν θα μπορούσαν να τα δουν, θα ήταν αόρατα. Ο αυτοκράτωρ ενθουσιασμένος από την ειδική ενδυμασία παραγγέλνει ένα πλήρες σετ κι αμέσως στέλνει τους αυλικούς του να ελέγξουν πως οι ράφτες υφαίνουν την ενδυμασία. Οι αυλικοί δεν βλέπουν τίποτε από την πρωτότυπη φορεσιά, καθώς οι ράφτες έραβαν με βελόνες τον αέρα. Όμως, από φόβο μήπως θεωρηθούν βλάκες και ανίκανοι, αυτοί εκθειάζουν τη μεγαλοπρέπεια των αόρατων μαγικών ρούχων.
Ο αυτοκράτωρ, όταν ήρθε η ώρα να φορέσει την ειδική ενδυμασία την βρίσκει αόρατη, αλλά μην επιθυμώντας να φανεί βλάκας και ανίκανος για τη θέση που κατέχει, εγκωμιάζει τα αόρατα ρούχα και σπεύδει να κάνει τον γύρο της πρωτεύουσας ‘φορώντας’ τα. Οι θεατές συνωστισμένοι θαυμάζουν την υπέροχη ενδυμασία και τον επευφημούν αν και δεν βλέπουν τίποτε. Όταν ένα αθώο παιδί ξαφνικά φωνάζει «ο αυτοκράτωρ δεν έχει ρούχα», τότε ο καθένας συνειδητοποιεί ότι τα αραχνοΰφαντα ρούχα δεν υπήρχαν, ο αυτοκράτωρ ήταν πράγματι γυμνός.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξελέγη ο νέος πρωθυπουργός την 4η Οκτωβρίου 2009, παίρνοντας το 44% της ψήφου του ελληνικού λαού με το πολιτικό σλόγκαν «λεφτά υπάρχουν», που ήταν εκλεπτυσμένα και αόρατα όπως τα ρούχα του αυτοκράτορα. Ο μοιραίος για τη χώρα πρωθυπουργός εθελοτυφλούσε, όταν δύο βδομάδες μετά την άνοδο στην εξουσία η κυβέρνησή του ανακοίνωσε την εκτίναξη του δημοσιονομικού ελλείμματος (σε σχέση με το ΑΕΠ) από 6 % στο 12.7% και το οικονομικό σκηνικό της Ελλάδος μετατρέπεται σε σκηνικό τρόμου. Το δημοσιονομικό έλλειμμα, όπως θα δούμε στη συνέχεια, εμπεριείχε μέρος των ζημιών των ‘ελληνικών’ τραπεζών, αλλά δεν τις είδε, ήταν αόρατες, όπως τα ανύπαρκτα μαγικά ρούχα του αυτοκράτορα.
Ατυχώς, δεν είχε αντιληφθεί ότι τα € 28 δις που είχαν δοθεί από τα τέλη 2008 στις τράπεζες από την κυβέρνηση Καραμανλή για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της χρηματοπιστωτικής κρίσης ήταν ορατά και ένα σημαντικό μέρος εκταμιεύτηκε από τότε για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών- αλλά ο όρος δεν είχε ακόμη επίσημα εισαχτεί στην ελληνική διάλεκτο. Δεν θέλησε ή αρνήθηκε να δει την πραγματικότητα ότι οι τράπεζες υπέστησαν πανωλεθρία και δεν είχε κατανοήσει το μήνυμα της έμπνευσης του Άντερσεν ότι «στην πλάνη του αυτοκράτορα πέφτει ολόκληρη η πολιτεία».
Ως επακόλουθο, οι αγορές κλονίζονται και τα spreads του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου εκσφενδονίζονται από 150 μονάδες βάσης στις 450 μονάδες σε σχέση με τα αντίστοιχα γερμανικά και σε λίγους μήνες η Ελλάδα είναι αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές. Ο πρωθυπουργός γυμνός πλέον και καμαρωτός - πάντα η υπερηφάνεια έρχεται πριν την πτώση - αρχίζει τα διηπειρωτικά του ταξίδια διακηρύσσοντας το ευαγγέλιο της Νέας Τάξης (New Order), της παγκόσμιας διακυβέρνησης των αγορών.
Εν τω μεταξύ, οι ευρωπαϊκές αρχές τον Φεβρουάριο 2010 μέσω της Συνόδου Κορυφής που έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες τον προειδοποιούν ότι «έχουν μια κοινή ευθύνη για την οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα της περιοχής». Και του υπενθυμίζουν η κυβέρνηση δεν έχει κάνει αίτηση δανειακής στήριξης[33]. Όμως, οι τράπεζες είναι αόρατες στα μάτια και στο λόγο του και συνεχίζει με τις γνωστές δηλώσεις διαπόμπευσης της χώρας που έκαναν τον γύρο του κόσμου: οι Έλληνες είναι διεφθαρμένοι και ο ίδιος υπηρετεί ένα αναξιόπιστο κράτος που αλλοίωσε τα στατιστικά στοιχεία τα φημισμένα διεθνώς Greek Statistics με τους αστερίσκους.
Ώσπου, μια μέρα του Μαρτίου τα έβαλε με τους κερδοσκόπους των ελληνικών ομολόγων, διότι όποτε δημόσια ανέφερε ότι η Ελλάδα θα τιμήσει τους δανειστές της, τόσο πιο ψηλά εκτινάσσονταν τα spreads. Ήξεραν ότι «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά»! Έβγαλε και το πιστόλι και το άφησε στο τραπέζι… Δεν έγινε τότε σαφές εάν το πιστόλι απευθύνονταν στους κερδοσκόπους, στον Sarkozy ή στην ΕΕ. Τελικά το έστρεψε στον ελληνικό λαό με το Μνημόνιο Συνεννόησης της 3ης Μαΐου 2010[34]. Στο έγγραφο αυτό η Ελλάδα αιτήθηκε € 80 δις από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και € 30 δις από το ΔΝΤ. Στο ίδιο έγγραφο που εμπεριέχεται στον ν.3845 της 6ης Μαΐου 2010, καταγράφεται ότι η κεφαλαιακή βάση του τραπεζικού συστήματος ενισχύθηκε το 2009 από € 24 δις σε € 33 δις, όπου το κράτος κατέβαλε €3.8 δις. Επίσης, ότι οι ‘ελληνικές’ τράπεζες έχασαν την πρόσβασή τους στη διατραπεζική αγορά στα τέλη 2009 και € 11 δις από τα € 28 δις χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τα τέλη του 2009. Σπύρος Λαβδιώτης 31 Μαΐου 2018
Μέρος 7ο : Το Έτος της Στατιστικής Αλχημείας 2009
Αφιερωμένο στη Ζωή Γεωργαντά
Υπάρχει μια παραδοσιακή συμβουλή των έμπειρων κυνηγών αγρίων ζώων που λέει ότι «εάν θέλεις να συλλάβεις ή να σκοτώσεις το θήραμά σου πρέπει να ακολουθήσεις τα ίχνη του αντίστροφα, για να εντοπίζεις τη σπηλιά του θηρίου». Αυτόν τον κανόνα ακολουθήσαμε στην προηγούμενη δημοσίευση - Μέρος 6ο επί του Δημοσίου Χρέους - ανιχνεύοντας από μπρός προς τα πίσω τα αποτυπώματα της πορείας του θηρίου και καταλήξαμε στη… σπηλιά του. Ήταν τέλη Νοεμβρίου του 2008 και ενώ ο κυκλώνας της χρηματοπιστωτικής κρίσης μαίνονταν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το αρχικό πακέτο των € 28 δις της διάσωσης των τραπεζών από το ελληνικό κράτος.
Αυτή υπήρξε η αφετηρία της σημερινής τραγωδίας που βιώνει η χώρα, με τον Αλογοσκούφη, τον αποκληθέντα από τα ΜΜΕ «τσάρο της ελληνικής οικονομίας», να κάθεται στο κέντρο της σπηλιάς του θηρίου και να κρατά στα χέρια του το νομοσχέδιο με την επιγραφή «Νόμος 3723: Ενίσχυση της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης»[35].
Τα μέτρα λαμβάνονται είχε δηλώσει ο τότε υπουργός οικονομίας «για να μην αντιμετωπίσουν οι τράπεζες προβλήματα ανταγωνιστικότητας. Το σχέδιο στήριξης ανέρχεται στο ποσό των € 28 δις και θα θωρακίσει την ελληνική οικονομία». Ο κ. Αλογοσκούφης επίσης διευκρίνισε ότι «τα μέτρα δεν λαμβάνονται επειδή υπάρχουν προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα» και η εφαρμογή τους δεν θα έχει επιπτώσεις στο έλλειμμα αλλά στο δημόσιο χρέος, το οποίο ήδη βρίσκεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα»[36]. Αυτές ήταν οι δηλώσεις του υπουργού πριν εσπευσμένα παραιτηθεί στις αρχές 2009.
Με την ακατανόητη και άκρως νεφελώδη δήλωση του πανικοβλημένου υπουργού, που εγκατέλειψε το σκάφος μέσα στην τρικυμία, ότι το ποσό των € 28 δις (12% του ΑΕΠ) που θα χορηγηθεί για να διασωθούν οι ‘ελληνικές’ τράπεζες δεν θα επηρεάσει το δημοσιονομικό έλλειμμα παρά μόνο το δημόσιο χρέος θα ασχοληθούμε ευθύς αμέσως.
Για να επιλύσουμε το γρίφο πρέπει να ορίσουμε τι είναι έλλειμμα και τι χρέος. Το δημοσιονομικό έλλειμμα συνιστά τη διαφορά μεταξύ των εσόδων και δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού στη διάρκεια ενός έτους. Στην περίπτωση ελλείμματος οι δαπάνες είναι μεγαλύτερες από τα έσοδα, ενώ στην περίπτωση πλεονάσματος τα έσοδα είναι μεγαλύτερα των δαπανών. Όσον αφορά το δημόσιο χρέος αυτό ορίζεται ως τα συσσωρευμένα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα δια μέσου του χρόνου[37].
Κατά συνέπεια, το δημόσιο χρέος του τρέχοντος έτους είναι το αποτέλεσμα του αθροίσματος του δημοσίου χρέους του προηγουμένου έτους και του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού στο τρέχον έτος. Και τα δύο μεγέθη είναι αλληλένδετα, το δημόσιο χρέος είναι το αποθεματικό μέγεθος που συσσωρεύεται διαχρονικά από τη ροή των ελλειμμάτων που προέρχονται ετησίως από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Άρα, δεν μπορεί το δημόσιο χρέος να αυξάνεται και το δημοσιονομικό έλλειμμα να παραμένει αμετάβλητο. Αυτό μόνο μπορεί να γίνει μέσω στατιστικής αλχημείας, της γνωστής ‘δημιουργικής λογιστικής’ ή της θέσπισης νομοθεσίας η οποία παραβιάζει τη διεθνή στατιστική μεθοδολογία υπολογισμού του δημοσίου χρέους και ελλείμματος.
Είναι λυπηρό υπουργός οικονομίας και δη καθηγητής να κάνει τέτοιου είδους ανυπόστατες δημόσιες δηλώσεις, οι οποίες για να επαληθευτούν αναγκαστικά πρέπει να γίνει αλλοίωση στοιχείων, κοινώς «μαγείρεμα». Όμως, στη νομισματική οικονομία αυτή η κομπίνα δεν μπορεί να εξαφανιστεί αλλά μόνο να μετατοπιστεί στο μέλλον, λόγω του λογιστικού συστήματος διπλής εγγραφής. Μ’ άλλα λόγια, το έλλειμμα είναι νομισματικό μέγεθος και ειδικώς, είναι χρήμα που αφορά τις δανειακές ανάγκες ενός κράτους. Εντούτοις, το χρήμα όπως είχε αναφέρει προ πολλού, ο James Tobin, είναι «σαν μια καυτή πατάτα σε ένα παιδικό παιχνίδι, όπου το ένα παιδί μπορεί να την πετάξει στο άλλο, αλλά η ομάδα στο σύνολό της δεν μπορεί να απαλλαχθεί από αυτήν»[38].
Αυτό ακριβώς συνέβη στην περίπτωση του ελληνικού δημοσίου χρέους. Στα τέλη 2008 η κυβέρνηση, όπως θα τεκμηριώσουμε πιο κάτω, αποφάσισε να μην εμφανίσει το πακέτο διάσωσης των τραπεζών των € 28 δις στον υπολογισμό του δημοσίου χρέους, το οποίο επίσημα ανακοινώνεται από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Πλην όμως, δεν μπορεί να απαλλαγεί απ’ αυτό ούτε να το εξαφανίσει. Η καυτή πατάτα των € 28 δις δεν εμφανίστηκε στον υπολογισμό του δημοσίου χρέους, αλλά εντάχθηκαν παρατύπως άλλα ποσά για να το αντικαταστήσουν. Έτσι, εμφανίζεται στο προσκήνιο η καθηγήτρια εφαρμοσμένης οικονομετρίας και πρώην μέλος του Συμβουλίου της ΕΛΣΤΑΤ, Ζωή Γεωργαντά, με τις δημόσιες δηλώσεις της, τις παραστάσεις στη Βουλή των Ελλήνων, και τις στοιχειοθετημένες μελέτες περί της «Αθέμιτης Διόγκωσης του Ελλείμματος 2009»[39].
Ως υπενθύμιση, με την έλευση της κυβέρνησης Παπανδρέου στην εξουσία τον Οκτώβριο 2009, ανακοινώνεται ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 θα ανέλθει στο 12.7%, πάνω από δύο φορές τον αριθμό που είχε προηγουμένως ανακοινωθεί. Τον Απρίλιο 2010, η Eurostat αναθεωρεί το έλλειμμα του 2009 υψηλότερα στο 13.6% και εκφράζει επιφυλάξεις για την ποιότητα των επίσημων στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ. Στις 15 Νοεμβρίου 2010, η Eurostat ανακοινώνει ότι τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδος το 2009 ήταν χειρότερα απ’ ό, τι είχε αρχικά εκτιμήσει και αναθεωρεί το δημοσιονομικό έλλειμμα σε σχέση με το ΑΕΠ στο 15.4%, ή στα €36.1 δις και αίρει τις επιφυλάξεις της για τα ελληνικά δεδομένα.
Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα τίθεται επικεφαλής των κρατών- μελών της Ευρωζώνης με τη χειρότερη επίδοση στη δημοσιονομική πειθαρχεία υπερκεράζοντας την πρώτη μέχρι τότε Ιρλανδία με έλλειμμα 14.4% ως προς το ΑΕΠ. Έκτοτε είναι γνωστόν τοις πάσι, ως η Ελληνική Κρίση Χρέους, που κοψοχόλιασε τις αγορές χρήματος το 2010, αλλά η ετικέτα του άσωτου παιδιού της Ευρωζώνης παραμένει μέχρι και σήμερα.
Μέρος 8ο : Το SWAP 2001 της Goldman Sachs
Όπως διαπιστώσαμε με πικρία στην προηγούμενη δημοσίευση, «Το Έτος της Στατιστικής Αλχημείας 2009», η Eurostat σε συνεργασία με τον επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ - κεκλεισμένων των θυρών για τα λοιπά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου[40] - παραποίησαν τα πραγματικά στοιχεία της αύξησης του δημοσιονομικού ελλείμματος, επιβεβαιώνοντας έτσι ένα παλιό γνωμικό για τους λογιστές: «τι είναι δύο συν δύο»; Και η περιβόητη απάντησή τους :«Ποιο θα επιθυμούσατε εσείς να είναι»;
Κατά παρεμφερή τρόπο, οι ευρωπαϊκές αρχές με τη σύμπραξη της πολιτικής ηγεσίας του τόπου διόγκωσαν αθέμιτα το δημοσιονομικό έλλειμμα του κρίσιμου έτους 2009 κατά € 36 δις (15.4% σε σχέση με το ΑΕΠ). Αθέμιτα, διότι τα €28 δις του ελλείμματος αφορούσαν ιδιωτικό χρέος που προέρχονταν από τις ζημιές των ‘ελληνικών’ τραπεζών τις οποίες υπέστησαν κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Ωστόσο, οι ζημιές των €28 δις του τραπεζικού συστήματος αντικαταστήθηκαν με το ισόποσο των €28 δις της παράτυπης ένταξης των νοσοκομειακών δαπανών, του SWAP 2001 της Goldman Sachs, και το μόρφωμα των 17 εταιριών ΔΕΚΟ. Ούτως, οι αρχικές ζημίες των ‘ελληνικών’ τραπεζών τεχνηέντως καλύφθηκαν από «εικονικές» εγγραφές αναδρομικών ποσών της περιόδου 2006-9.
Είναι φανερό, ότι μεθοδολογικά η ενέργεια της Eurostat να πάρει στοιχεία μιας ολόκληρης περιόδου και να τα εντάξει σε ένα έτος, πριν αυτά ελεγχθούν, είναι όχι μόνο αυθαίρετη, αλλά και εσφαλμένη. Διότι, πως θα αξιολογήσεις 17 ΔΕΚΟ στο ακριβές ποσό των € 18.2 δις ευρώ, ή το SWAP 2001 της Goldman Sachs, που όπως θα δούμε πιο κάτω, είναι ένα πολύπλοκο παράγωγο μελλοντικής εκπλήρωσης. Οι ακριβείς όροι του SWAP 2001 είχαν κρατηθεί μυστικοί και ακόμη παραμένουν. Όμως, τους γνώριζε ένα πρόσωπο το οποίο τον Νοέμβριο του 2011 θα γίνει πρόεδρος της ΕΚΤ. Ο Mario Draghi, γνώριζε πολύ καλά τους όρους του SWAP 2001, διότι την περίοδο 20ο2-2005 ήταν αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs International[41]. Αξίζει λοιπόν να δούμε πως εξελίχτηκε το περιβόητο SWAP.
H ΕΚΤ τον Νοέμβριο 2010, απορρίπτει αίτημα του πρακτορείου Bloomberg[42] να του δοθούν εσωτερικά έγγραφα της ΕΚΤ σε σχέση με τα swaps που η ελληνική κυβέρνηση χρησιμοποίησε για να αποκρύψει το ύψος του δημοσίου χρέους. Η ΕΚΤ μέσω του προέδρου της Jean Trichet αρνείται λόγω ‘οξέος κινδύνου’ αναταραχής των αγορών. Τον Δεκέμβριο 2010 το Bloomberg καταθέτει μήνυση κατά της ΕΚΤ, να την πιέσει να αποκαλύψει τα έγγραφα των ελληνικών Swaps με την Goldman Sachs[43]. Ο λόγος, τα έγγραφα ίσως αποδείξουν ότι υπήρξε σιωπηρή συμπαιγνία (collusion) μεταξύ των ευρωπαϊκών αρχών και Ελλάδος, να αποκρύψουν το πραγματικό ύψος του ελληνικού δημοσίου χρέους, διότι ουδεμία ενέργεια είχε γίνει σχεδόν για μια δεκαετία.
Η Eurostat ισχυρίζεται ότι πληροφορήθηκε για την ύπαρξη του SWAP 2001 που συνυπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση με την Goldman Sachs, στις αρχές του 2010. Παραθέτει δε ως αποδεικτικό στοιχείο το ερωτηματολόγιο που έστειλε στις ελληνικές αρχές το 2008, σχετικά με το εάν η κυβέρνηση έχει συμβληθεί σε πράξεις swaps. Ιδού η απάντηση: «το κράτος δεν διαπραγματεύεται σε options [δικαιώματα], σε forwards [προθεσμιακές αγορές], futures [αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης] ή FOREX swaps [αγορές παραγώγων ανταλλαγής συναλλάγματος].» [44]
Από την άλλη έρχεται η αντίκρουση της Goldman Sachs μέσω του Gerald Corrigan[45], προέδρου της Goldman Sachs Bank USA, ο οποίος δήλωσε ότι « τα σχήματα απόκρυψης του ελληνικού χρέους θα μπορούσαν και θα έπρεπε να είναι πιο διαφανή… είχαν βοηθήσει να μειωθούν σε μέτρια μεγέθη τα επίσημα ποσοστά του ελληνικού χρέους». Και ο Corrigan καταλήγει: «αξιωματούχοι της Goldman συζήτησαν τα swaps με την Eurostat τη χρονική στιγμή που έγιναν.»[46] Επίσης, η εκπρόσωπος της Goldman Sachs στο Λονδίνο, Fiona Laffan, δήλωσε: «οι συμφωνίες εκτελέστηκαν σύμφωνα με οδηγίες που δόθηκαν από την Eurostat, η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ… τα SWAPS ήταν μια από τις διάφορες τεχνικές που πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν να εκπληρώσουν τους όρους της Συνθήκης.»[47]
Η απάντηση της Eurostat ήταν σιβυλλική, της μορφής «ήξεις αφίξεις ούκ έν πολέμω θνήξεις», του εξαιρετικά διφορούμενου αυτού χρησμού που κάνει τη διαφορά μεταξύ της ζωής και του θανάτου: ανάλογα με το πού θα μπει το κόμμα. Παρομοίως, με τη διφορούμενη δήλωση της Eurostat «είναι πιθανό η Goldman Sachs να μας ρώτησε για γενικές διευκρινήσεις», αρνούμενη να επεξηγήσει.[48] Η έκβαση μεταξύ ζωής και θανάτου του σκοπού που επιτελούσε βασίζεται στο «πιθανό». Εάν απαντούσε «ναι» ο σκοπός αποτύγχανε με τελική έκβαση το θάνατο του ευρώ και τον διασκορπισμό τρις ευρώ ζημιών των τραπεζών στο Ευρωσύστημα. Διότι στη ζώνη του ευρώ δεν υφίσταται τραπεζική ένωση με ένα κοινό ταμείο για επιμερισμό των ζημιών.
Αντιθέτως, εάν η Eurostat απαντούσε αρνητικά στον περίοπτο οργανισμό της Goldman Sachs, στον οποίο γαλουχήθηκαν επιφανείς κεντρικοί τραπεζίτες και υπουργοί οικονομικών ποιά θα ήταν η έκβαση; Εάν οι αξιωματούχοι της Goldman είχαν ακράδαντα στοιχεία ότι είχαν ενημερώσει την Eurostat το 2001 και είχε εκκρίνει τη σύναψη της συναλλαγής, όλο το επιχείρημα ότι τα swaps αποκρύφτηκαν από τις ελληνικές αρχές καταρρίπτονταν. Και μαζί, ματαιώνονταν ο ύψιστος σκοπός της διάσωσης της κορωνίδας του νομισματικού συστήματος, το ενιαίο ευρώ.
Πλην όμως, από το 2003 είχε δημοσιοποιηθεί η σύναψη της συμφωνίας του Swap 2001 μεταξύ της Goldman Sachs και της Ελληνικής κυβέρνησης στο Risk Magazine με τίτλο «Αποκαλύφθηκε: Η μεγάλη συμφωνία της Goldman Sachs με την Ελλάδα» - Η Ελλάδα χρησιμοποιεί swaps να πετύχει τους δείκτες χρέους της ΕΕ».[49] Το Risk, παρέχει πληροφορίες και ανάλυση που καλύπτουν τον χρηματοοικονομικό τομέα, με έμφαση στη διαχείριση κινδύνου και παραγώγων και θεωρείται εξειδικευμένο περιοδικό παγκοσμίως, όμως διέφυγε της προσοχής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Μα από τους λογαριασμούς της ΤτΕ και της ΕΚΤ περνάει κάθε χρηματοπιστωτική συναλλαγή και είναι αυτές που γνωρίζουν. Ωστόσο, η κατ’ εξοχήν αρμόδια ΤτΕ απουσιάζει πλήρως από τη saga των swaps της Goldman Sachs.
Η δε ΕΚΤ, ανακάλυψε ξαφνικά μετά την ψήφιση του νόμου 3723/2008 με το πακέτο των € 28 δις για τη διάσωση των ‘ελληνικών’ τραπεζών από το κράτος και της μεταβίβασής του στους φορολογουμένους, ότι τον Απρίλιο του 2009 μέσα την καταιγίδα της χρηματοπιστωτικής κρίσης «μια πράξη swap κινείτο παράξενα στη χρηματαγορά».[50] Και με μεγάλη έκπληξη ανακάλυψε, αυτό που γνώριζε επακριβώς πριν οκτώ χρόνια, ότι ήταν αυτή που είχε υπογράψει το 2001 η κυβέρνηση Σημίτη με την Goldman Sachs!!
Η Goldman Sachs σε επίσημη ανακοίνωση τον Φεβρουάριο του 2010[51], βεβαιώνει ότι το 2001 σύναψε με την Ελλάδα swaps για να μειώσει το βάρος του χρέους για την ένταξή της στη ζώνη του ευρώ. Οι συναλλαγές των swaps ήταν συνεπείς με τους κανόνες της Eurostat που ήταν σε ισχύ την περίοδο εκείνη. Η επίπτωση των συναλλαγών των swaps ήταν μικρή και εντός των κανόνων.
Τα swaps[52] ήταν ανταλλαγής χρέους συναλλάγματος γεν και δολαρίου σε ευρώ (cross currency swaps) που και άλλες χώρες χρησιμοποιούσαν τις διεθνείς αγορές συναλλάγματος για να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους σύμφωνα με τα κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες των swaps ήταν off market, ήτοι fictitious (πλασματικές) ή ιστορικές όπως τις αποκάλεσε.
Επιπρόσθετα, η Goldman χωρίς αναφορά στο κόστος ή τη χρονική διάρκεια των swaps, δήλωσε ότι τον Δεκέμβριο 2000 και Ιούνιο 2001 όταν η Ελλάδα είχε πλέον ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ σε ηλεκτρονική μορφή, εισήγαγε νέα swaps και αναδιάρθρωσε τα προηγούμενα σε μια ιστορική συναλλαγματική ισοτιμία. Προσθέτοντας ότι οι συναλλαγές μείωσαν το χρέος της Ελλάδος συνολικά με το ποσό των € 2.37 δις και ως ποσοστό του ΑΕΠ, μόνο 1.6 % από 105.3% στο 103.7 %.
Οι συναλλαγές που συμφωνήθηκαν μεταξύ του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) με την Goldman Sachs, όπως ειπώθηκε, περιελάμβαναν swaps διασταύρωσης τιμών συναλλάγματος (cross currency swaps) μεταξύ ευρώ, γεν και δολαρίου, συνδεδεμένα στο ανεξόφλητο χρέος της Ελλάδος που ήταν σε γεν και δολάριο. Όμως τα swaps αυτά, όπως και η ίδια η Goldman επιβεβαίωσε, συναλλάχθηκαν εκτός αγοράς ‘off market’ κάνοντας χρήση μιας πλασματικής ‘fictitious’ συναλλαγματικής ισοτιμίας. Με άλλα λόγια, δεν χρησιμοποιήθηκαν οι τρέχουσες (spot) τιμές συναλλάγματος μεταξύ του ευρώ, γεν και δολαρίου.
Αντιθέτως, χρησιμοποιήθηκε μια χαμηλότερη ισοτιμία του ευρώ έναντι του γεν και δολαρίου. Η πράξη αυτή οδήγησε σε αναντιστοιχία μεταξύ της τρέχουσας ισοτιμίας του ευρώ και των ξένων νομισμάτων του ελληνικού χρέους. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας προκαταβολής στην Ελλάδα στην αρχή και μια αυξημένη ροή πληρωμής τόκων στην Goldman Sachs κατά την διάρκεια της ζωής του swap. Η προκαταβολική πληρωμή ανήρχετο στο ποσό των € 2.4 δις, και ως συνέπεια το δημόσιο χρέος της Ελλάδος μειώθηκε με το αντίστοιχο ποσό το 2001. Έτσι, επετεύχθη αρχικώς η μείωση του χρέους και η μετακύλησή του στο αβέβαιο μέλλον.
Η αρχική διάρκεια ζωής του Swap 2001 ήταν μέχρι το 2019 και η πρώτη πληρωμή των τόκων του € 2.4 δις δανείου της Goldman προς την Ελλάδα ορίστηκε να γίνει το καλοκαίρι του 2004, μέσα στην πανδαισία των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα. Το ποσό του δανείου μετά από εννέα χρόνια θα αναθεωρηθεί από την Eurostat στα € 2.8 δις το οποίο θα είναι και το τελικό. Αυτό ήταν το ποσό, «€ 2.8 δις» της πολυδιαφημισμένης από τα διεθνή ΜΜΕ, ιδίως τα γερμανικά, απόκρυψης του δημοσίου χρέους μέσω ‘δημιουργικής λογιστικής’ των ελληνικών αρχών, το οποίο έγινε νόμιμα και χωρίς ουδεμία παραβίαση των κανόνων της Eurostat[53].
Τον Αύγουστο του 2005, η σύμβαση του Swap 2001 θα αναδιαρθρωθεί και η ωρίμανση (maturity) του swap θα επεκταθεί από το 2019 στο 2037. Η Goldman θα πωλήσει τα δικαιώματα και υποχρεώσεις της στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος στο ποσό των € 5.1 δις, που ήταν η αγοραστική αξία του swap εκείνη την περίοδο. Ήτοι, το Swap 2001 «ξίνισε», η κυβέρνηση «πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένη» με μια ζημιά της τάξεως των € 2.3 δις μέσα σε τρία χρόνια. Παρεμπιπτόντως, ο Mario Draghi ήταν επικεφαλής του διεθνούς τμήματος της Goldman Sachs όταν έγινε αυτή η ολέθρια αναδιάρθρωση που στοίχισε εις διπλούν από το αρχικό όφελος.
Το κόστος του Swap 2001 για την ελληνική κυβέρνηση, σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει η κα Γεωργαντά, εκτινάχθηκε στο ποσό των € 21 δις το 2010[54]. Το πώς το swap εξελίχθητε σε αυτή την τραγωδία, δυστυχώς, μέχρι και σήμερα δεν το γνωρίζουμε. Ο λόγος, στην εκδίκαση της μήνυσης που υπέβαλε το Bloomberg που έγινε τον Ιούνιο 2012, η ΕΚΤ είπε στο δικαστήριο ότι «δεν μπορεί να αποδεσμεύσει τους φακέλους γιατί ενδέχεται να αναζωπυρώσουν τις αγορές»[55]. Ειδικά, η απάντηση έχει ως ακολούθως : «Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν μπορεί να αποδεσμεύσει τους φακέλους οι οποίοι παρουσιάζουν πώς η Ελλάδα ενδέχεται να είχε χρησιμοποιήσει παράγωγα για να αποκρύψει τον δανεισμό της, διότι η δημοσιοποίηση θα μπορούσε ακόμη να αναζωπυρώσει την κρίση θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον του ενιαίου νομίσματος».
Η απόφαση θα βγει τέλη Νοέμβριου του 2012. Το δικαστήριο αρνείται την πρόσβαση του κοινού στους μυστικούς φακέλους των ελληνικών swaps[56]. Το σκεπτικό, η αποδέσμευση των εγγράφων θα μπορούσε να υπονομεύσει την οικονομική πολιτική μεταξύ της ΕΕ και Ελλάδος. Ήτοι έθεσε την εκδοχή αποσταθεροποίησης και να τεθεί σε κίνδυνο το ενιαίο νόμισμα. Το ίδιο επιχείρημα της ΕΚΤ, για τη μη δημοσιοποίηση τους : « την εκδοχή να θέσει σε κίνδυνο το μέλλον του ευρώ». Το θέμα του μέλλοντος του ευρώ, ο Mario Draghi, θα το θέσει ως το πρωτεύον στην ατζέντα του ένα μήνα αργότερα. Στις 26 Ιούλιου 2012 – παραμονή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο - στην ομιλία του στην Παγκόσμια Επενδυτική Συνδιάσκεψη, χωρίς χρήση γραπτού κειμένου, που εξέπληξε τον προεδρεύοντα, διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας, Mervin King, εκστόμισε το αλησμόνητο: «Η ΕΚΤ θα κάνει οτιδήποτε χρειαστεί για να διατηρήσει το ευρώ. Και πιστέψτε μέ, αυτό θα είναι αρκετό»[57].
Κατά αυτόν τον τρόπο, με το Μακιαβελικό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», o πρόεδρος της ΕΚΤ δικαιώνει τη στάση της άρνησης της κεντρικής τράπεζας στη διαφάνεια και ταυτόχρονα εξιλεώνει την Eurostat για την παράτυπη διόγκωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της Ελλάδος του 2009. Προέχει ο υπέρτατος σκοπός της σωτηρίας του ευρώ. Το «οτιδήποτε χρειαστεί» - “whatever it takes”- τα λέει όλα. Δεν υπάρχουν πλέον ηθικοί φραγμοί μπροστά στην επίτευξη του «ιερού σκοπού».
Ο ιερός αυτός σκοπός ήταν κεκαλυμμένος επί χρόνια τώρα αποκαλύφθηκε από επίσημα χείλη. Ο Mario Draghi, γνώριζε άριστα πια ήταν η στυγνή πραγματικότητα. Οι ‘ελληνικές’ τράπεζες είχαν χάσει την πρόσβασή τους στην διατραπεζική αγορά και είχαν προβλήματα φερεγγυότητας από έλλειψη κεφαλαίων από το 2009. Όλο το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα το 2010 ήταν στο όριο της κατάρρευσης. Ούτως, πρώτα έπρεπε να χρηστεί η ατίθαση Ελλάδα αποδιοπομπαίος τράγος από τη στατιστική υπηρεσία της ΕΕ: η χώρα της κακοδιαχείρισης που φέρει όλες τις αμαρτίες της δημοσιονομικής σπατάλης. Ως επακόλουθο, η κρίση να μεταμορφωθεί από χρηματοπιστωτική κρίση - με τη σύμπραξη της πολιτικής ηγεσίας της Ελλάδος - σε δημοσιονομική στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, πριν θυσιαστεί η Ελλάδα ως νέα Ιφιγένεια στο βωμό της σωτηρίας του ευρώ.
Ο Κάλχας της σύγχρονης θυσίας θα αντικατασταθεί από την τρόικα, συνοδευόμενη αρχικώς με τα πακέτα ‘διάσωσης’ των € 240 δις, της μεγαλύτερης δανειοδότησης κράτους στην ιστορία. Κι αυτό, διότι τα «κεφάλαια διάσωσης» δεν θα έσωζαν την Ελλάδα από χρεοκοπία ούτε θα την έθεταν σε τροχιά ανάπτυξης, αλλά θα έσωζαν τις τράπεζες του Ευρωσυστήματος και μαζί, το είδωλο, το ευρώ.
Κατά συνέπεια, έχουμε την ηθική και επιστημονική υποχρέωση πριν ο πρωθυπουργός της χώρας προβεί σε επιβεβαίωση ‘εικονικών’ και παράτυπων στατιστικών στοιχείων της Eurostat, που αφορούν το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009[58], να του υπενθυμίσουμε τη δήλωση του αείμνηστου Κυριάκου Βαρβαρέσου:
«Αι σημεριναί μας δυσχέρειαι δεν οφείλονται εις ανεπάρκειαν υλικών μέσων, οφείλονται εις τας συνήθειας και νοοτροπίες αίτινες… εμφανίζουν την Ελλάδα ως μια χώραν όπου συνδυάζεται η απληστία και η αδιαφορία διά τας ανάγκας του συνόλου αφ’ ενός και φόβος και η απαισιοδοξία δια το μέλλον της χώρας αφ’ έτερου… Εγώ δεν πιστεύω εις την εικόνα αυτήν της πατρίδος μου. Πιστεύω εις μιαν άλλην Ελλάδα, την Ελλάδα των έντιμων, εργατικών και ολιγαρκών Ελλήνων»[59].
Σπύρος Λαβδιώτης, Αθήνα 24 Ιουνίου 2018
[1] Το ύψος χρέους της Κεντρικής Κυβέρνησης το 2009 ανήρχετο στα € 298.8 δις ή 125, 8 % του ΑΕΠ (€ 237.5 δις), έναντι € 262.3 δις ή 108,7 % του ΑΕΠ (€ 242 δις) το 2008. Σε σύγκριση με € 328.7 δις χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης στα τέλη 2017 ή 187.6% του ΑΕΠ (€ 175 δις)· ΥΠΟΙΚ, ΟΔΔΗΧ, Eurostat.
[2] Jeroen Dijsselbloem, από την κατάθεση στην Επιτροπή Απασχόλησης του Ευρωκοινοβουλίου, την 9η Νοεμβρίου του 2017. Ο Πρόεδρος του Eurogroup επιβεβαίωσε τη δήλωση του πρώην Επιτρόπου Ολί Ρεν ότι «τα προγράμματα διάσωσης εκπονήθηκαν για να σωθούν οι τράπεζες», λέγοντας ότι στο πρώτο στάδιο της κρίσης το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν οι τράπεζες : «χρησιμοποιήσαμε πολλά από τα χρήματα του φορολογούμενου, με λάθος τρόπο κατά τη γνώμη μου, για να σώσουμε τις τράπεζες· …ο κόσμος που επέκρινε τα πρώτα χρόνια του ελληνικού προγράμματος λέγοντας, πως όλα έγιναν για τις τράπεζες, έχουν κάποιο δίκαιο». http://newpost.gr/oikonomia/638062 http://news247.gr
[3] Με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008, κορυφώθηκε ο πανικός της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης καθώς η διατραπεζική αγορά «πάγωσε». Λόγω του συστημικού κινδύνου, οι ευρωπαϊκές τράπεζες οι οποίες είχαν αγοράσει ελληνικά ομόλογα και είχαν επίσης δανειοδοτήσει τις ελληνικές τράπεζες, ξαφνικά βρέθηκαν εκτεθειμένες με επισφαλή δάνεια και έλλειψη ιδίων κεφαλαίων. Οι ελληνικές τράπεζες με τη σειράς τους, ήταν επίσης εκτεθειμένες σε δάνεια υψηλού κινδύνου ύψους άνω των € 500 δις, ήτοι υπεράνω του 200% του ΑΕΠ (Το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα το 2009, Ιούνιος 2010, Ελληνική Ένωση Τραπεζών). Ως αποτέλεσμα, οι τράπεζες κάλεσαν την τότε κυβέρνηση να τις διασώσει. Αυτό έγινε με τον Νόμο 3723, ΦΕΚ 250, 9/12/2008 : «Ενίσχυση της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης». Τότε δόθηκαν τα πρώτα € 28 δις, εν συνεχεία, ξεπέρασαν τα € 240 δις. Γι αυτό η Ελλάδα, δεν είναι Κύπρος (€ 10 δις), Πορτογαλία (€ 78 δις) ή Ιρλανδία(€ 86 δις).
[4] Rocholl J., and Stahmer Α., “Where did the Greek bailout money go?” ESMT White Paper, European School of Management and Technology, Berlin, 16/2/2016 (Ευρωπαϊκό Σχολείο Διοίκησης και Τεχνολογίας).
[5] Υπουργείο Οικονομικών, ΟΔΔΗΧ, Εκθέσεις Ελεγκτικού Συνεδρίου, Eurostat- Government statistics. Το 2008, στο πλαίσιο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης εκτός από την Ελλάδα, διεθνή χρηματοδοτική συνδρομή ζήτησαν άλλες τέσσερις χώρες της ζώνης του ευρώ, η Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία και η Κύπρος, και τρεις χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, η Λετονία, Ουγγαρία και η Ρουμανία (Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, Παρέμβαση στην Ελληνική Χρηματοπιστωτική Κρίση, σελ. 13).
[6] Adler Turner, Between Debt and the Devil, Princeton University Press, 2016, p. 74. Ο A. Turner, ήταν πρόεδρος της Βρετανικής Αρχής Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών όταν ξέσπασε η κρίση του 2008.
[7] IMF Office Memorandum, May 9, 2010. Το «άκρως» εμπιστευτικό έγγραφο που διέρρευσε μέσω της Wall Street Journal, τρία χρόνια μετά το Α’ Μνημόνιο των € 110 δις, αναφέρει ότι η συνδρομή του Ταμείου ήταν € 30 δις. Ήτοι, 32 φορές την ποσόστωση (quota) της Ελλάδος, το μεγαλύτερο ποσό που ενέκρινε το Ταμείο στην ιστορία του! Ειδικά, το έγγραφο κάνει μνεία ότι αναγνωρίστηκαν οι υψηλοί κίνδυνοι βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και τα μέλη, Αργεντινή, Βραζιλία, Ινδία, Ρωσία, και Ελβετία, πρότειναν να γίνει η αναδιάρθρωση του χρέους πριν την εφαρμογή του προγράμματος. Η πρόταση αποκλείστηκε από τις ελληνικές αρχές! Και οι Γάλλοι, Γερμανοί και Ολλανδοί, υπέδειξαν ότι «οι εμπορικές τους τράπεζες ήταν εκτεθειμένες στην Ελλάδα και διατηρούσαν τις θέσεις τους». * Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο , 2017, ό.π., Παράρτημα XI, Απαντήσεις της Ε. Επιτροπής, σελ. 141
[8] Οι εκτελεστικοί εκπρόσωποι έξι Ευρωπαϊκών κρατών (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ισπανία, Ολλανδία και Δανία ) εξέδωσαν κοινή δήλωση στηρίζοντας το Α’ Μνημόνιο (SBA- Stand - By Arrangement).
[9] IMF Office Memorandum, strictly confidential, Board meeting on Greece’s request for a an Stand- By Arrangement - May 9, 2010. See also the Press Release No. 10/187, IMF Approves € 30 Billion for Greece, which is part of a cooperative financing package of € 110 billion with the European Union. Η Ελλάδα έγινε μέλος του ΔΝΤ στις 27 Δεκέμβριου 1945, και έχει ποσόστωση (quota), SDR 823.0 εκατ.
[10] Η ακριβής φράση του άκρως εμπιστευτικού Office Memorandum της 9ης Μαΐου 2010 είναι : “ Staff pointed out that debt restructuring has been ruled out by the Greek Authorities themselves.”
[11] Secret IMF Documents on Greece commented by Eric Toussaint (CADTM), 16 Ιανουαρίου 2017
[12] Επιπλέον, ο Eric Toussaint αναφέρει ότι ο αντιπρόσωπος της Ελλάδος, Παναγιώτης Ρουμελιώτης, επιβεβαίωσε ότι ήταν «επινόημα» ότι οι ελληνικές αρχές απέκλεισαν την αναδιάρθρωση. Μάλιστα, ο κος Ρουμελιώτης ισχυρίστηκε ότι πιέζονταν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να δεχθεί ότι η Ελλάδα είχε δηλώσει ότι δεν επιθυμεί να μειωθεί το χρέος και ακόμη ότι ο Jean C. Trichet, απειλούσε ότι «θα αποσύρει την πρόσβαση των ελληνικών τραπεζών στην ΕΚΤ για άντληση ρευστότητας».
[13] BIS (Bank of International Settlements), consolidated ultimate risk basis. Τη μεγαλύτερη έκθεση κατά προσέγγιση την είχαν, Γαλλία (€ 58 δις), Γερμανία (€ 30 δις), ΗΠΑ (€ 12 δις), Αγγλία (€ 10 δις), Ολλανδία (€ 10 δις). Ειδικά. οι τράπεζες της Ευρωζώνης είχαν ελληνικό χρέος αξίας € 120 δις περίπου.
[14] Who’s Still Exposed to Greece, by Silvia Merler, economic analyst, February 3, 2015, Bruegel
[15] ΟΔΔΗΧ, Δελτίο Δημοσίου Χρέους. Στα τέλη του 2017 το δημόσιο χρέος ανήρχετο στα € 328.7 δις, εκ των οποίων € 263.3 δις, μη διαπραγματεύσιμα δάνεια (80% δε σχέση με 20% το 2008) και € 65.4 δις, ομόλογα και βραχυπρόθεσμοι τίτλοι. Εντούτοις, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο στην Έκθεσή του « Παρέμβαση στην Ελληνική Χρηματοπιστωτική Κρίση, 14/11/ 2017), αναφέρει ότι μέχρι τον Ιούλιο 2017, το σύνολο που εκταμιεύτηκε από την Ευρωζώνη ανήλθε σε € 248.4 δις, ενώ η συνδρομή του ΔΝΤ ήταν € 32.3 δις. Σύνολο: € 280.7 δις. Υπάρχει χρηματοδοτικό κενό! Μόλις γράφονται αυτές οι λέξεις, ο ΟΔΔΗΧ ανακοίνωσε ότι το δημόσιο χρέος στις 31.03.2018 ανέρχεται στα € 343.7 δις.
[16] Υπουργείο Οικονομικών, Κρατικοί Προϋπολογισμοί, Εισηγητικές Εκθέσεις ετών 2017 -2018.
[17] STATEMENT BY THE HEADS OF STATE AND GOVERNMENT OF THE EURO AREA, Brussels, 25 March 2010
[18] Paul Porter (1904-1975). Αμερικανός δικηγόρος και πολιτικός. Επί προεδρίας Φ. Ρούσβελτ υπήρξε πρόεδρος της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών στην περίοδο 1944-1946 και διορίστηκε από τον πρόεδρο Χ. Τρούμαν επικεφαλής της Αμερικανικής Οικονομικής Αποστολής στην Ελλάδα. Ο Πόρτερ ήρθε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο 1947 και συνέταξε την Έκθεση στις 14/2/1947.
[19] Βικιπαίδεια, Η Έκθεση Πόρτερ ενόψει της οικονομικής βοήθειας του δόγματος Τρούμαν.
[20] Το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα το 2009, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, Ιούνιος 2010. Σύμφωνα με την Έκθεση, το συνολικό ενεργητικό του χρηματοπιστωτικού συστήματος ανήρχετο στα € 563.3 δις.
[21] Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα το 2008 οι συνολικές υποχρεώσεις των τραπεζών των ΗΠΑ αντιστοιχούσαν στο 94% του ΑΕΠ. Για την Γερμανία οι υποχρεώσεις των τραπεζών ανέρχονταν στο 135% και για την Γαλλία στο 273% (A. Admati & M. Hellwig, The Bankers’ New Clothes, 2013, p.238).
[22] Mervyn King, The End of Alchemy, Abacus 2017, p.1
[23] Bank State Aid in the Financial Crisis, A CEPS TASK FORCE REPORT, Brussels, October 2010
[24] Όταν η Lehman Bros ανακοίνωσε την χρεοκοπία της είχε ενεργητικό $ 639 δις και χρέος $ 613 δις.
[25] Στην Αγγλία όπου η σχέση του συνολικού ενεργητικού των τραπεζών με το ΑΕΠ ήταν άνω του 500%, οι τράπεζες κρατούσαν £ 1.25 σε αποθεματικά για κάθε £ 100 αξίας δάνειο την περίοδο της κρίσης. (Where Does MONEY Come From? J. Collins, T. Greenham, R. Warner, A. Jackson, nef, 2011).
[26] Όταν η Lehman Bros ανακοίνωσε την χρεοκοπία της είχε ενεργητικό $ 639 δις και χρέος $ 613 δις.
[27] Στις 16 Σεπτεμβρίου 2008, το Federal Reserve χορήγησε $ 85 δις δάνειο να αποτρέψει την χρεοκοπία της.
[28] Η HBOS την 18η Σεπτεμβρίου 2008, με τη μεσολάβηση της Βρετανικής κυβέρνησης εξαγοράστηκε από την Lloyds και στις 13/10/2008 η κυβέρνηση χορήγησε £ 37 δις για τη διάσωση όλων και της RBS.
[29] Η Βελγικό- Γαλλική τράπεζα Dexia ήταν το πρώτο ευρωπαϊκό θύμα της κρίσης και εθνικοποιήθηκε από την κυβέρνηση του Βελγίου τον Οκτώβριο 2011. Το 2008 οι τρεις κυβερνήσεις, Βέλγιο- Γαλλία- Λουξεμβούργο της χορήγησαν € 150 δις σε εγγυήσεις και € 6 δις σε νέα κεφάλαια. Το 2011 τα ίδια κράτη κατέβαλαν € 4 δις σε νέα κεφάλια και € 90 δις σε εγγυήσεις. Το ενεργητικό της ήταν € 605 δις και το χρέος € 588 στα τέλη 2007. (Spiegel, Belgium Nationalizes Troubled Bank, October, 10 2011; A. Admati & M. Hellwig, The Bankers’ New Clothes, Princeton University Press, 2014, pp. 236-7). Η Hypo Real Estate είχε € 400 δις ενεργητικό και χρέος € 394 δις στα τέλη 2007 και αντιμετώπισε κρίση φερεγγυότητας στα τέλη Σεπτεμβρίου 2008. Αρχικώς, η Γερμανική κυβέρνηση στήριξε την Hypo με κεφάλαια € 7.4 δις και € 124 δις σε εγγυήσεις. Τελικά την εθνικοποίησε τον Οκτώβριο 2009. Η UBS είχε SF 2.27 τρις ενεργητικό και SF 2.23 τρις χρέος τέλη 2007. Στις 16/10/ 2008 η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας διέσωσε την UBS με χορήγηση κεφαλαίου SF 6 δις και πιστωτική γραμμή SF 60 δις.
[30] Το κόστος ανήλθε στα € 4.5 τρις (Οκτώβριος 2011). European Commission, memo, 6 June 2012.
[31] Bank of England (2009), Financial Stability Report, December
[32] Anat Admati & Martin Hellwig, The Bankers’ New Clothes, Princeton University Press, 2014
[33] Statement by the Heads of State or Government of the European Union, Brussels, 11 February 2010 “They have a shared responsibility for the economic and financial stability in the area”.
[34] ΜΝΗΜΟΝΙΟ η Υποθήκευση της Ελλάδας, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ, Αθήνα 2010, σελ. 147, 162
[35] Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φύλλου 250Α Νόμος υπ’ αριθ. 3723, 9 Δεκεμβρίου 2008
[36] Το Βήμα, «Σωσίβιο» 28 δις ευρώ στις τράπεζες, http://www.tovima.gr/relatedarticles/?aid=19664
[37] Δηλαδή το έλλειμμα ενός συγκεκριμένου έτους, π.χ., του τρέχοντος έτους , είναι η διαφορά μεταξύ του χρέους του τρέχοντος έτους και του προηγουμένου έτους. Υπό μορφή μαθηματικής εξίσωσης το έλλειμμα και το χρέος σχετίζονται ως εξής: Χt – Χt-1 = Dt , όπου Χt συμβολίζει το χρέος του τρέχοντος έτους, Χt-1 το χρέος του προηγούμενου έτους και Dt συμβολίζει το έλλειμμα του τρέχοντος έτους.
[38] James Tobin (1918-2002). Υπήρξε καθηγητής οικονομικών των πανεπιστημίων Harvard και Yale, σύμβουλος του προέδρου J.F. Kennedy, και αποδέκτης του βραβείου Νόμπελ στην Οικονομία (1981). Το απόσπασμα προέρχεται από το δοκίμιο: “Commercial Banks as Creators of Money”, 1963.
[39] Ζωή Γεωργαντά, 1) Επανεξέταση του Ελλείμματος 2009, 3/9/2012, 2) Η Αθέμιτη Διόγκωση του Ελλείμματος 2009 με 18,214 δις ευρώ λόγω των ΔΕΚΟ, 16/9/2012, 3) Η Αθέμιτη Διόγκωση του Ελλείμματος 2009 με 9,7 δις ευρώ λόγω νοσοκομειακών οφειλών, του SWAP 2001 και “ αλληλεγγύης” 16/9/2012, και 4) Γιατί δεν έπρεπε οι ΔΕΚΟ να ενταχθούν στην Γενική Κυβέρνηση, 16/9/2012. http://zoe-georganta.co.uk/wp-content/uploads/2012/09/Greek-Deficit-Revisited2-GRE.pdf
[40] Ζωή Γεωργαντά, Η Παράτυπη ένταξη στο 2009 αξίας SWAP 2001 ίσης με € 5.4 δις. «… αναφέρω επιλογή γεγονότων που στηρίζουν αφενός το συγκεκριμένο ύψος του SWAP που βάρυνε το χρέος και το έλλειμμα, και αφετέρου την ευθύνη του προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ που δέχθηκε ερήμην του Συμβουλίου αδιαπραγμάτευτες παρεμβάσεις από την Eurostat και τις Ελληνικές αρχές που παραβίασαν τον Ν3832/2010 όσον αφορά την ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ». Την 8η Οκτωβρίου 2010 θα γίνει η τελευταία συνεδρίαση του επταμελούς Συμβουλίου της ΕΛΣΤΑΤ. Έκτοτε οι αποφάσεις τις Ελληνικής Στατιστικής Αρχής θα λαμβάνονται μόνο από τον πρόεδρο της αρχής μέχρι τον Σεπτέμβριο 2011. Από τη μελέτη, Η Αθέμιτη Διόγκωση του Ελλείμματος 2009 με 9.7 δις ευρώ λόγω νοσοκομειακών οφειλών, του SWAP 2001 και ‘αλληλεγγύης’, 16 Σεπτεμβρίου 2012.
[41] Mario Draghi, Curriculum Vitae, European Central Bank.
[42] ECB Rejects Request for Greek Swap Files, Citing ‘Acute’ Risks, Bloomberg, 5 November 2010
[43] Bloomberg Sues ECB to Force Disclosure of Greece Swaps, Bloomberg, 22 December 2010
[44] European Commission - Eurostat, Report on the EDP Methodological Visits to Greece in 2010, pp. 16 -17
[45] Gerald Corrigan (1941- ), Πρόεδρος της Goldman Sachs Bank of USA, της μητρικής εταιρίας της Goldman Sachs, από το 2008. Διετέλεσε πρόεδρος του Federal Reserve Bank of New York (1985-1993).
[46] Από την κατάθεση του G. Corrigan ενώπιον Επιτροπής του Βρετανικού Κοινοβουλίου, Finfacts Ireland, 23- 2- 2010, “Goldman Sachs Banker says Greek debt hiding schemes could and should have been more transparent”.
[47] Bloomberg, “Goldman Secret Greece Loan Shows Two Sinners as Client Unravels”, 6 March 2012
[48] Ο. π., Bloomberg, Goldman Secret Greece Loan Shows Two Sinners as Client Unravels, 6 March 2012, “It is possible that Goldman Sachs asked us for general clarifications”, Eurostat said, declining to elaborate.
[49] Risk.net, derivatives/structured - products, financial management, Revealed: Goldman Sachs’ mega deal for Greece – Greece uses swaps to hit EU debt ratios, by Nick Dunbar, 1 July 2003
[50] Bloomberg, European Court to Rule Over ECB’S Secret Greek File, « In April 2009 – seven months before the Greek crisis erupted - ECB officials spotted a swap operation in unusual terms”, November 27 2012
[51] The Economic Times, Goldman Sachs Confirms Greek Swap Deals, Feb. 22, 2010
[52] Τα swaps [swap:ανταλλαγή] είναι συμφωνίες ανταλλαγής χρηματοοικονομικών προϊόντων μελλοντικής εκπλήρωσης μεταξύ των αντισυμβαλλόμενων μερών. Η συμφωνία της ανταλλαγής καθορίζει τις ημερομηνίες πληρωμής, τη ροή των μετρητών (cash flows) στο μέλλον, καθώς και τον τρόπο υπολογισμού τους. Οι ροές του swap ονομάζονται «τα πόδια» (legs) της ανταλλαγής. Τα swaps χρησιμοποιούνται για να μεταβιβάσουν κίνδυνο ή να μεταθέσουν οφέλη ή υποχρεώσεις στο μέλλον. Η φερεγγυότητα των αντισυμβαλλόμενων μερών είναι σημαντική. Ως εκ τούτου, οι συναλλαγές τους προϋποθέτουν την πιστοληπτική αξιολόγηση των σχετικών οίκων (rating agencies), Moody’s, S&P, κ.ά.
[53] Ο.π., EUROSTAT, Report on the EDP (Excessive Deficit Procedure) Methodological Visits to Greece in 2010, « The definition of Maastricht debt specifically excludes liabilities in financial derivatives”, σελ. 15
[54] Ζωή Γεωργαντά, Η Αθέμιτη Διόγκωση του Ελλείμματος 2009 με € 9,7 δις λόγω νοσοκομειακών οφειλών , του Swap 2001 και ‘αλληλεγγύης’, 16 Σεπτεμβρίου 2012
[55] Bloomberg, ECB Tells Court Releasing Greek Swap Files Would Inflame Markets, June 14 2012
[56] Bloomberg, ECB Wins Ruling to Deny Access to Secret Greek Swap Files, November 29 2012
[57] Mervin King, The End of Alchemy, “The ECB would, he said, ‘do whatever it takes to preserve the Euro. And believe me, it will be enough.”His words reverberated around the world, King states, p. 227
[58] Καθημερινή, Τσίπρας στη Welt: «Αναγνωρίζουμε τα στατιστικά του Γεωργίου - Θα καταθέσουμε υπέρ του εάν χρειαστεί» 17 Ιουνίου 2018, http://www.kathimerini.gr/970044/article/eikairothta/politikh/tsipra...
[59] Κυριάκος Βαρβαρέσος, Έκθεσις επί του Οικονομικού Προβλήματος της Ελλάδος, 1952, Σαββάλας, σελ. 17