του Αντώνη Αντωνάκου

Γ. Γραμματέα της ΟΛΜΕ

Τις τελευταίες δεκαετίες το εκπαιδευτικό μας σύστημα βρίσκεται σε αδιέξοδο. Το Λύκειο, όντας αναποτελεσματικό, δεν προσφέρει στη μεγάλη πλειοψηφία των αποφοίτων του ούτε την εκπαίδευση, ούτε την αγωγή που απαιτούν οι σημερινές δύσκολες κοινωνικές συνθήκες. Ένας μεγάλος αριθμός αποφοίτων, ενώ δεν έχει την υποδομή ή τη βούληση να φοιτήσει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στερείται ταυτοχρόνως παντελώς επαγγελματικών εφοδίων.

Οι αλλαγές που επιχειρήθηκαν απέτυχαν. Η ίδια τύχη περιμένει και τις νέες ρυθμίσεις που προώθησε η κυβέρνηση. Τα αίτια δεν βρίσκονται μόνον στον τρόπο με τον οποίο προωθούνται αυτές οι αλλαγές, αλλά θα πρέπει να αναζητηθούν και στην έλλειψη της κεντρικής φιλοσοφίας και των στόχων, βάσει των οποίων θα καθοριστούν στη συνέχεια η δομή του εκπαιδευτικού συστήματος και το περιεχόμενο των προγραμμάτων διδασκαλίας.

Η μόνη μεταρρύθμιση μετά την μεταπολίτευση, η οποία είχε ενιαία φιλοσοφία και τουλάχιστον τρεις σημαντικούς στόχους, ήταν αυτή του 1976. Η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από τα έξι στα εννέα χρόνια και η επίλυση του γλωσσικού είναι οι δύο αλλαγές που ισχύουν μέχρι σήμερα, έστω και αν τα αποτελέσματα για πολλούς λόγους δεν ήταν τα αναμενόμενα. Ο τρίτος βασικός στόχος ήταν η καθιέρωση της τεχνικής - επαγγελματικής εκπαίδευσης με την ταυτόχρονη προώθηση της επιλεκτικότητας του συστήματος, μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση, με την λειτουργία των δύο τύπων Λυκείων (Γενικό - Τεχνικό), την καθιέρωση εισαγωγικών  εξετάσεων γι' αυτά και την παράλληλη λειτουργία των σχολών αρχικής κατάρτισης.

Δυστυχώς, η ιδεολογική επικράτηση της Αριστεράς στο χώρο της εκπαίδευσης προώθησε και επέβαλε τη φιλοσοφία του ενιαίου σχολείου, πίσω από το οποίο "σέρνεται" το εκπαιδευτικό σύστημα εδώ και είκοσι σχεδόν χρόνια. Από αυτήν την αντίληψη δεν απεγκλωβίζεται ούτε ο νυν υπουργός Παιδείας, ο οποίος τώρα προβάλλει το "νέο όραμα" του "ενιαίου Λυκείου" το οποίο είναι καταδικασμένο να χρεοκοπήσει σε ελάχιστο χρόνο.

Υπό τις παρούσες συνθήκες είναι αναγκαίο ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο δεν θα δίνει απλώς στον μαθητή τη δυνατότητα των διαφορετικών κατευθύνσεων, αλλά, σταδιακά, θα κατανέμει το μαθητικό δυναμικό σε αυτές ανάλογα με τις κλίσεις και τις ιδιαιτερότητες καθενός. Αυτό που ισχυρίζονται οι υποστηρικτές του "ενιαίου", ότι δηλαδή το επιλεκτικό σχολείο αναπαράγει τις κοινωνικές ανισότητες αφενός, και, αφετέρου, ότι είναι παιδαγωγικά αρνητικό, όχι απλώς δεν ευσταθεί αλλά αντίθετα το ενιαίο είναι εκείνο που στην πράξη και τους κοινωνικά ασθενέστερους αδικεί και παιδαγωγικά δεν έχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Επιγραμματικά, μια προσέγγιση της δομής ενός επιλεκτικού εκπαιδευτικού συστήματος επιχειρείται στις επόμενες γραμμές.

Α.      Υποχρεωτική εκπαίδευση

Επισημαίνεται ότι, στις σημερινές συνθήκες, θα πρέπει να επεκταθεί η υποχρεωτική παραμονή των μαθητών στα σχολεία από τα εννέα στα δέκα χρόνια.

Η υποχρεωτική εκπαίδευση χωρίζεται σε τρία επίπεδα:

· Το πρώτο επίπεδο (Δημοτικό) είναι πενταετούς διαρκείας.

· Το δεύτερο επίπεδο (Γυμνάσιο) είναι πενταετούς διαρκείας και χωρίζεται σε δύο βαθμίδες.

Στην πρώτη βαθμίδα (τριετή) του επιπέδου αρχίζουν να λειτουργούν οι κατευθύνσεις με απόλυτη δυνατότητα επιλογής από τους μαθητές της κατεύθυνσης που θα ακολουθήσουν και με κοινό τουλάχιστον το 80% του προγράμματος διδασκαλίας.

Στη δεύτερη βαθμίδα (διετή) αυτού του επιπέδου, οι μαθητές κατατάσσονται στις κατευθύνσεις είτε υποχρεωτικά από το σχολείο, είτε οικεία βουλήσει, εφόσον όμως συμπληρώνουν κάποιες προϋποθέσεις σχετικές με τις επιδόσεις τους. Σ' αυτή τη βαθμίδα ο βασικός κορμός των κοινών μαθημάτων μειώνεται στο 70%. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης στη δεύτερη βαθμίδα είναι δυνατή η αλλαγή κατεύθυνσης υπό προϋποθέσεις.

Β. Γενικό Λύκειο και Κατάρτιση.

Ο δεύτερος κύκλος είναι προαιρετικός, διετούς ή τριετούς διαρκείας, λειτουργεί δε σε τριών τύπων σχολικές μονάδες:

1. Γενικό Λύκειο κατευθύνσεων (Θεωρητική, Θετική, Τεχνολογική, Κοινωνική, Οικονομική). Η δυνατότητα εγγραφής στο Γενικό Λύκειο και στις διάφορες κατευθύνσεις εξαρτάται από τις επιδόσεις των μαθητών στο Γυμνάσιο.

2. Αρχική επαγγελματική κατάρτιση

3. Αρχική τεχνική κατάρτιση.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΣ ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ

16-10-1998